Utrecht Manifest 5
ErfgenamenUtrecht Manifest was een tweejaarlijks evenement in en rond de stad Utrecht, gestart in 2005 en zoals beoogd afgerond in 2015. De manifestatie had een multidisciplinair karakter. Centraal stonden de vakgebieden vormgeving en architectuur die een sturende rol spelen bij de programmering. In de programmering zoekt de Stichting Utrecht Biënnale aansluiting bij het politiek-maatschappelijke debat.
In de afgelopen 10 jaar is de focus van Utrecht Manifest steeds meer komen te liggen bij de maatschappelijke rol die architecten en ontwerpers met hun werk willen en kunnen spelen. De bewuste inzet van ontwerpexpertise en ontwerpprocessen bij maatschappelijke veranderingen en vernieuwingen – inmiddels wereldwijd aangeduid als ‘social design’ – vormt sinds 2009 het onderscheidende kenmerk van de biënnale.
De keuze voor social design vloeit voort uit de ontwikkeling die Utrecht Manifest sinds de ouverture in 2005 heeft doorgemaakt. Harm Scheltens van de Utrechtse meubelproducent Pastoe, was de initiator. Het idee werd geboren tijdens de jubileumtentoonstelling ‘Nu: Pastoe 90 jaar’ in 2003 in het Centraal Museum en het daaraan voorafgaande symposium 'Tien Jaar Na Nu'.
De noodzaak tot een herbezinning op de maatschappelijke betekenis van het vak stond tijdens het symposium centraal, omdat in het voorgaande decennium het marktdenken de ontwerper steeds meer in de rol van lifestyle vormgever had gedrukt.
Zowel Pastoe, fabrikant van minimalistisch vormgegeven meubelen, als het Centraal Museum, beheerder van de grootste Rietveldcollectie, voelden zich verbonden met de 20ste eeuwse modernistische traditie. Dit erfgoed werd als een belangrijke bron voor deze herbezinning gezien. Wel liepen de meningen uiteen of naast de maatschappijvisie die aan het modernisme ten grondslag lag ook de strakke esthetiek een lichtend voorbeeld moest zijn. De stichting besloot het onderzoek naar de actuele betekenis van het modernisme zichtbaar te maken in een tweejaarlijks evenement ‘Utrecht Manifest’ in de hoop hierdoor ook de ontwikkeling van een geëngageerde vormgevingspraktijk te stimuleren. Het evenement was vanzelfsprekend gericht op de ontwerpers. Daarnaast waren consumenten, het bedrijfsleven en beleidsmakers onmisbaar om veranderingen in gang te zetten. Hoe dat te bereiken was een open vraag. Daarom werd Utrecht Manifest gedefinieerd als een zoektocht.
De brede opzet leidde tot een zeer divers scala aan projecten, variërend van grote tentoonstellingen tot kleine workshops, van lezingen, debatten en publicaties tot films, documentaires en kunst in de openbare ruimte, van wijkgerichte activiteiten tot internationale symposia.
De 5e en laatste biënnale stond in het teken van de erfenis.
Het programma van UM5 kende een divers programma binnen een aantal hoofdbestanddelen:
- de iconen van Social Design", een interview- en seminarreeks die eind 2013 startte en tijdens de slotmanifestatie op 26 juni 2015 werd afgerond
- het boek “Design for the Good Society”
- Het Manifest met de film “Het Manifest”, de leporello “het Utrechts manifest” en de Social Design Competitie.
Na 10 jaar heeft de Stichting Utrecht Biënnale op 26 juni 2015 haar archief, kennis en netwerk overgedragen aan de partners uit het veld: de gemeente Utrecht, de Beroepsorganisatie Nederlandse Ontwerpers en de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht.
Facing Papanek
De start van de biënnale werd op 12 december 2013 gegeven door Timo de Rijk (intendant van Utrecht Manifest 5 tot juni 2014) met een informatief debat. De bijeenkomst onderzocht de erfenis van Viktor Papanek, een van de ‘aanstichters’ van wat nu Social Design wordt genoemd.Design for the Real World is de wereldberoemde bestseller van Papanek uit de jaren zeventig van de vorige eeuw. Het boek wordt vaak geciteerd om design in sociale projecten te legitimeren. Maar wat is ‘the real world’ tegenwoordig? Tot op welke hoogte is zijn erfenis nog relevant? Hoe kunnen we verder bouwen op zijn ideeën? Wat kunnen we verwachten van ontwerpers en waar zit de grens? Dit debat legde de basis voor de Social Design Icons reeks.
Geschiedenis, kritiek en cultuur
Interview en seminar met Alastair Fuad-Luke (professor of Emerging Design Practices aan de Aalto University Helsinki)Moderator: Ed van Hinte (voorzitter Lightness Studios, curator en redacteur)
Locatie: auditorium Van Abbemuseum
Datum: 24 oktober 2014
Alastair Fuad-Luke is volgens zijn eigen woorden een ‘activist’. In het auditorium van het Van Abbemuseum in Eindhoven vond het publieke interview plaats dat Ed van Hinte met hem hield tijdens de Dutch Design Week 2014. Een belangrijk uitgangspunt van het gesprek was, zoals Van Hinte stelde, het begrip ‘design’ te slopen en daarna met frisse blik opnieuw te benoemen. De beeldpresentatie die van Hinte had samengesteld diende als ondersteuning van de thema’s in het gesprek. Bij het zien van een sfeerbeeld van ‘What Design can Do!’ een conferentie in 2013 in Amsterdam – voor Van Hinte symbool voor het thema ‘de taal van het ontwerp’ – merkte Fuad-Luke op dat in die slogan een diepe misvatting schuilgaat : Werkelijk sociaal design zou zich veel vragender en beschikbaarder moeten opstellen (What Can Design Do?) en zichzelf niet op de borst kloppen voor wat het al dan niet probleemoplossend vermag. Volgens Fuad-Luke zou deze stellige uitspraak moeten worden veranderd in de open vraag: ‘wat zou ik als designer voor jou kunnen betekenen?’
Het interview werd georganiseerd in samenwerking met het Van Abbemuseum.
CampusCity – KnowledgeCommunity
Interview en seminar met Jurgen Bey (conceptueel ontwerper, directeur van het Sandberg Instituut en lid van de Koninklijke Academie van Kunsten)Deelnemers seminar: Michiel de Lange (lecturer Creative Urban Technologies in de minor Creative Cities), Hein Roelfsema (directeur van het Centre for Entrepreneurship en verbonden aan de faculteit REBO) en Desiree Majoor (lid College van Bestuur HKU en lid van het Topteam Creatieve Industrie).
Moderator: Tim Vermeulen (cultureel programmamaker)
Locatie: de Boothzaal van de Universiteitsbibliotheek Utrecht
Datum: 9 maart 2015
Voorafgaand aan het seminar van 9 maart werd Jurgen Bey op 7 februari 2015 geïnterviewd door Ida van Zijl (voormalig conservator Centraal Museum Utrecht en bestuurslid Stichting Utrecht Biënnale). Dit gesprek vormde de basis voor het seminar van 9 maart.
De “CampusCity”, een visionair project van Jurgen Bey, is een (tijdelijke) economische gemeenschap voor en door studenten georganiseerd rond een innovatief, maatschappelijk verantwoord productieproces. De student studeert en werkt in en rond zijn woonomgeving. Uitgangspunt voor het ontwerpen van deze leefomgeving is niet alleen het studeren en het wonen, maar ook het werken. De student investeert een deel van zijn tijd en van zijn budget in het project.
Op 9 maart 2015 ging Jurgen Bey onder leiding van Tim Vermeulen hierover in gesprek met Michiel de Lange, Hein Roelfsema en Desiree Majoor. De discussie richtte zich op de volgende vragen. Hoe reëel is dit alternatief voor de bestaande inrichting van de universitaire studie en het academisch bedrijf? Wat is de betekenis van dit uitgangspunt voor de toekomstige stadsontwikkeling?
Het seminar werd georganiseerd in samenwerking met Utrecht Science Park en de Universiteit Utrecht.
Social Design, Stedenbouw en Politiek
Interview en debat met Alfredo Brillembourg en Hubert Klumpner (partners Urban Think Tank en hoogleraar ETH Zürich en Columbia University), Michelle Provoost (directeur INTI) en Pieter Hooimeijer (hoogleraar sociale Geografie en Demografie Universiteit Utrecht, bestuurslid Stichting Utrecht Biennale)Moderator: Wouter Vanstiphout (hoogleraar Design as Politics TU Delft, partner bij Crimson Architectural Historians)
Locatie: Oost Serre van de faculteit Bouwkunde, TU Delft
Datum: 1 april 2015
Op 1 april 2015 vond het interview plaats met de architecten Alfredo Brillembourg en Hubert Klumpner. Aan het aansluitende debat werkten mee Michelle Provoost en prof. dr. Pieter Hooimeijer. De avond werd gemodereerd door Wouter Vanstiphout.
Hoewel vooraf een meningsverschil werd gesuggereerd tussen ‘denken’ en ‘doen’, waren de verschillen te subtiel om tot een serieuze discussie te leiden tussen INTI en U-TT. Pieter Hooimeijer sloot zijn deel van het debat af met de belangrijke vraag ; ‘Zijn we bezorgd over de essentie of lopen we ervan weg?
De conclusie van Alfredo Brillembourg was als volgt: “Gegeven de realiteit dat je als ontwerper het geld van iemand anders spendeert en daarmee de publieke ruimte binnendringt, zou je ontwerp gezien moeten worden als een manifestatie of een bepaald idee over hoe de wereld is of zou moeten zijn”.
Het interview/seminar werd georganiseerd in nauwe samenwerking met de TU-Delft, afdeling Bouwkunde.
Grafische vormgeving
Interview met Paul Mijksenaar (Mijksenaar wayfinding experts) en Annelys de Vet (Bureau DEVET)Moderator: Dingeman Kuilman (cultureel ondernemer, voormalig directeur Premsela Stichting)
Locatie: de Pastoe fabriek
Datum: 26 juni 2015
Bewegwijzeringsexpert Paul Mijksenaar, ontwerper van Wayfinding systemen voor onder andere grote luchthavens, ging op 26 juni 2015 in gesprek met Annelys de Vet, grafisch researcher en cultureel ontwerper te Brussel, leider van de master’s course Design aan het Sandberg Instituut in Amsterdam en bekend van haar ‘subjectieve atlassen’ van zeer uiteenlopende landen en streken). Het gesprek werd geleid door Dingeman Kuilman (voormalig directeur van de Premsela Stichting).
Volgens Annelys de Vet moet de ontwerper ‘zich verhouden tot hoe de samenleving is ingericht’ en van daaruit een ‘visie op de maatschappij ontwikkelen en vertalen naar het eigen vak.’
Dat leek niet zo heel veel te verschillen van Mijksenaars ‘engagement met de gebruiker’, maar het verschil van opvatting tussen beide ontwerpers kwam scherp aan het licht toen zij in een felle discussie gingen over wat Mijksenaar een ‘gebrek aan duiding’ vond in De Vets subjectieve atlassen.
De Vet antwoordde dat die publicaties vrijwel uitsluitend duiding behelsden, zij het niet die van de ontwerper, maar die van de deelnemers en medesamenstellers.
De Vet en Mijksenaar gaven een beeld van het spanningsveld waarin het ontwerpen dat zich 'social design' wil noemen moet opereren. Het is de spanning tussen de dienstbare houding van de ontwerper die wil aansluiten bij de belevingswereld van de gebruikers en faciliterende rol van de ontwerper die zich baseert op de eigen analyse van de vaak onbewuste strevingen en gedragingen van mensen.
Product design
Interview met Gijs Bakker (Gijs Bakker Design) en Matthijs van Dijk (Reframing Studio)Moderator: Tim Vermeulen (cultureel programmamaker)
Locatie: de Pastoe fabriek
Datum: 26 juni 2015
In het interview dat onder leiding stond van Tim Vermeulen met Gijs Bakker en Matthijs van Dijk tekende zich een verschil in wereldbeeld af tussen een oudere individualist en een jongere contextualist. Gijs Bakker was fel over de rol van ontwerper. “Ontwerpers moeten een eigen, individuele positie vinden, vanuit hun cultuur , door een combinatie van bewust ernaar streven (het moet groeien) en ervoor open staan (het overkomt je). Matthijs van Dijk relativeert die positie juist. De ontwerper bepaalt zijn plaats door onderzoek naar een ‘binnen de context relevante vraag’.
Beide ontwerpers vonden elkaar uiteindelijk in wat Van Dijk de kern van het ontwerpen noemde: “Ontwerpen gaat over betekenis geven, over een houding ten opzichte van de wereld.”
Architectuur
Interview met Herman Hertzberger (Architectuurstudio HH) en Kristian Koreman (ZUS architecten)Moderator: Maarten Kloos (architect en bestuurder)
Locatie: de Pastoe fabriek
Datum: 26 juni 2015
Tijdelijkheid was het uitgangspunt van architect Kristian Koreman en partner Elma van Boxel bij het ontwerp van de ‘Luchtsingel’ in Rotterdam. De houten constructie overbrugt een spooremplacement dat twee delen van de stad scheidt. Het ontwerp is niet alleen praktisch functioneel maar ook bedoeld als "kritiek op de neoliberale versplintering van de publieke ruimte." Een gebaar dat als 'social design' een verbeelding is van zowel inhoudelijke kritiek als van een aanzet tot verbetering. De tijdelijke constructie kan in andere vorm permanent worden, verbouwd, uitgebreid. Koreman ging onder leiding van Maarten Kloos, directeur van het Amsterdamse architectuurinstituut Arcam, in gesprek met een van de aartsvaders van het sociaal geëngageerde bouwen in Nederland, Herman Herzberger. Hij wilde het vooral eenvoudig houden: "wees vriendelijk en aardig." Herzbergers uitgangspunt was en is "dingen te maken die zich voegen naar mensen." Hoewel beide architecten – die voor de gelegenheid poseerden als de jonge intellectueel en de oude pragmaticus – het au fond eens waren over de potentie van ontwerpers om een betere wereld mee te helpen vormgeven, vertegenwoordigden ze ook een verschuiving in het denken, dat zich de laatste decennia heeft voorgedaan. Herzbergers ongebroken geloof in 'universalia' stuitte op Koremans paradigma van "permanente tijdelijkheid." "Sommige dingen veranderen niet," zei Herzberger bijvoorbeeld, "zoals mensen die aan een tafel zitten." Waarop Koreman: "Maar er komt iets bij, via andere media… Daarmee verandert de idee van wat een plek is.” Wat een 'plek' is, wordt niet meer alleen door architecten bepaald, of door hun institutionele opdrachtgevers, maar ontstaat voortdurend – en altijd tijdelijk – in interacties tussen alle deelnemers aan het proces van de stad. Herzberger vatte één gemeenschappelijke overtuiging mooi samen: "Ontwerpers denken nog steeds dat ze de wereld kunnen verbeteren – en daar moeten ze niet mee ophouden."
From Utopia to the Good Society
Interview met Victor Margolin (Professor Emeritus of design history University of Illinois at Chicago (UIC): ‘From Utopia to the Good Society’Moderator: Max Bruinsma (design criticus, curator, redacteur)
Locatie: Chicago
Datum: 6 juni 2015
Het artikel dat Victor Margolin schreef voor het boek ‘Design for the Good Society ‘ was aanleiding voor het afnemen van een interview in Chicago met een van de aanstichters van het huidige discours over Social Design, waarin uitleg werd gevraagd over Margolin’s statement uit zijn artikel: “Ik beweer dat het uiteindelijke doel van het ontwerp is om bij te dragen aan het creëren van een goede samenleving. Met een goede samenleving bedoel ik een samenleving die eerlijk en correct is. Het verzekert dat alle bewoners die goederen en services kunnen krijgen die zij nodig hebben om waardig te overleven. Ik gebruik the good society als een prototype van een samenleving waarvan in feite de contouren al gevormd zijn door talloze activiteiten over de gehele wereld. Het doel van het inbeelden van een dergelijk prototype is het zinvol maken van de vele krachten van positieve verandering die op dit moment in beweging zijn en te helpen inbeelden hoe deze krachten kunnen bijdragen aan vormen van gedeeld sociaal leven op een grote schaal.’
Boek Design for the Good Society
Redactie: Max Bruinsma (design criticus, curator, redacteur) en Ida van Zijl (voormalig conservator Centraal Museum Utrecht en bestuurslid Stichting Utrecht Biënnale)De Stichting Utrecht Biënnale wilde haar erfenis, de boodschap, een tastbare vorm geven. Daarom is als afsluiting van 5 biënnales dit boek gemaakt: een bundel essays en interviews die de discussie en ontwikkeling moeten stimuleren. Het beeldverhaal in de publicatie geeft aan tegen welke historische ontwikkelingen deze discussie en theorievorming zich afspeelt.
Naast een overzicht van de afgelopen 4 manifestaties, waarvan de auteur Willem van Weelden de kern en de rode draad naar boven haalt, geeft een aantal deskundigen hun visie op de praktijk en de toekomst van het social design. Opvallend is dat hun conclusies of aanbevelingen zich in hoofdzaak richten op de houding van de ontwerpers.
Victor Margolin is de auteur van het eerste essay. Hij kan met recht, naast Victor Papanek, een van de aartsvaders van het social design worden genoemd. Tegenover Papanek’s ‘Design fort he Real World’ stelt hij het ‘Design for the Good Society’. Hij geeft een kort historisch overzicht van het denken over social design en eindigt met een oproep aan de internationale design gemeenschap zijn eigen kracht als motor voor verandering te herkennen en erkennen en projecten voor ‘the good society’ te bedenken die mensen inspireren.
Alaistar Fuad Luke is van mening dat design per definitie social is of zou dat moeten zijn. Designers kunnen het niet alleen, werkelijke verbetering van de wereld is een gedeelde verantwoordelijkheid. Samenwerking is noodzakelijke en ontwerpers dienen zich dienstbaar op te stellen.
De architect Alfredo Brillembourg van Urban Think Tank roept architecten op radicaal te zijn, vragen te stellen bij de politieke inrichting van de stad. Hij en zijn compagnon Hubert Klumpner kiezen positie als ideologische kwartiermakers.
Peter Paul Verbeek zet uiteen dat designers een relatie met een product ontwerpen in plaats van een specifiek gebruik. Daarbij moeten ze naar zijn mening sturen op een ethisch bewustzijn.
Guy Julier betoogt dat design al wordt erkend als een middel voor het veranderen van individueel gedrag, maar is van mening dat design zich ook zou moeten richten op grotere maatschappelijke structuren. Wetenschappelijke onderzoek is zijns inziens nodig om uit te zoeken hoe dat werkt.
Alison Clarke constateert dat de inbreng van Europese emigranten naar de Verenigde Staten wezenlijk is geweest voor de ontwikkeling van social design. Zij vindt dat het een essentiële taak blijft voor ontwerpers om dingen ter discussie te stellen en tegen de mainstream in te gaan.
Voorwoord door het bestuur van Stichting Utrecht Biënnale
‘Now. Pastoe 90 years’ door Willem van Weelden
Social Design: From Utopia to the Good Society door Victor Margolin
Utrecht Manifest 2005 ‘Engagement’ door Willem van Weelden
‘The World start to Look Like Caracas’ interview met Alfredo Brillembourg door Bart Lootsma
Utrecht Manifest 2007 ‘Sustainability’ door Willem van Weelden
‘Designers Can Create Confidence’ Interview met Alastair Fuad-Luke door Ed van Hinte
Utrecht Manifest 2009 ‘Social Design’ door Willem van Weelden
‘Designers Do Not Determine What a Thing Does’ interview met Peter Paul Verbeek door Max Bruinsma
Utrecht Manifest 2011 ‘Work’ door Willem van Weelden
‘On the Politics of Social Design Research and Practice ‘essay door Guy Julier
‘Émigré Culture and the Origins of Social Design’ essay door Alison J. Clark
Utrecht Manifest 2015 ‘Reflection’
ISBN 978-94-6208-205-2
M. Bruinsma en I. van Zijl (red.), Design for the Good Society, Rotterdam 2015
Paperback | 185 p | 21 x 29.7 cm | design: 75B | nai010 publishers in samenwerking met Stichting Utrecht Biënnale.
Het Manifest
Curator: Bert van Meggelen (socioloog en directeur Bureau MaatWerk)Film ‘Utrecht Manifest’
Producer/regisseur: Christiaan van Schermbeek (Moois TV)
Cameraman: Arne Verbrugh
Door middel van eenvoudig, slogan achtige doch sterk visuele aanpak wordt de betekenis van geëngageerd ontwerp en social design in zo kort mogelijke tijd getoond.
De film, beschikbaar in een lange (ca. 20 min) en een korte (ca. 7 min) uitvoering, bevat interviews met onderstaande personen:
- Nynke Tromp (social designer en assistent professor Industrial Design TU Delft)
- Harm Scheltens (voormalig directeur Pastoe en initiator Utrecht Manifest)
- Bas van Abel (ontwerper en directeur Fairphone)
- Henk Ovink (watergezant bij het Ministerie van Infrastructuur en Milieu)
- Kristian Koreman (architect en partner ZUS Architecten)
De film ‘Utrecht Manifest’ werd daags voor de slotmanifestatie op Vimeo en YouTube geplaatst.
het Utrechts manifest
Redactie: Max Bruinsma (design criticus, curator, redacteur), Ida van Zijl (voormalig conservator Centraal Museum Utrecht en bestuurslid Stichting Utrecht Biënnale).Vormgeving: 75B
Drukwerk: Eco Drukkers
Na 10 jaar onderzoek, debatten, workshops, tentoonstellingen en lezingen is, naast eerder genoemde activiteiten en producten, gekomen tot ‘het Utrechts manifest’ / ‘the Utrecht manifesto’. Het Utrechts manifest is het testament van Utrecht Manifest en verwoordt de 10 belangrijkste opdrachten voor ontwerpers, gebaseerd op de thema’s en programma’s van de vijf biënnales voor Social Design en uitspraken van auteurs en geïnterviewden in het boek ‘Design for the Good Society’.
1: zoek verbinding met de samenleving / engage with society
2: ontwerp sociaal / design socially
3: handel duurzaam / act sustainably
4: verbind ethiek en esthetiek / connect ethics and aesthetics
5: streef naar betrokkenheid / aim for commitment
6: wees kritisch / be critical
7: wees transparant / be transparent
8: wees dienstbaar en bescheiden / be supportive and modest
9: wees volhardend radicaal / be persistently radical
10: neem samen verantwoordelijkheid / take responsibility together
Het Utrechts manifest is in het Nederlands en Engels uitgebracht, in een handzame leporello en gedrukt op Stone Paper. Dit papier is gemaakt van steen in plaats van bomen, zonder gebruik van water, bleek- of andere chemische middelen en met een aanzienlijk lagere CO2 uitstoot dan die van gewone papierproductie.
update
UM5 - 26 juni 2015
UM slotmanifestatie 26 juni 2015
Dromen of niet dromen, dat is de kwestieNa tien jaar kwam er op 26 juni officieel een einde aan het programma van Utrecht Manifest, op de plek waar het ooit begon, de Pastoe fabriek in Utrecht. In de oude loods die nu dienst doet als conferentiezaal luisterde op deze warme zomerdag een publiek van rond tweehonderd – van veteranen van het sociaal geëngageerd ontwerpen tot bevlogen jonge wereldverbeteraars – naar antwoorden en vervolgvragen op het centrale thema van Utrecht Manifest: hoe draagt de ontwerper bij aan een betere wereld? Met de geur van vers gebouwde kasten als een subtiel parfum op de achtergrond, zoomde een rij sprekers het weefsel van vragen, antwoorden en de discussie daartussen af, dat het afgelopen decennium was gesponnen uit de tentoonstellingen, debatten en publicaties van vijf biënnales voor Social Design.
update
UM5 - 06 juni 2014
Het ontwerp van het sociale - Een gesprek over social design tussen Henk Oosterling en Nynke Tromp
Waar het in het jonge vakgebied van social design vaak aan ontbreekt, is een scherpe visie op wat nu de unieke bijdrage van de ontwerper zou moeten zijn. Dat stellen filosoof-activist Henk Oosterling en sociaal ontwerper-onderzoeker Nynke Tromp vast in vurig tweegesprek over de verhouding van ontwerp en maatschappij.update
UM5 - 06 juni 2014
Designing the Social - A Discussion on Social Design between Henk Oosterling and Nynke Tromp
There is one thing that the philosopher and activist Henk Oosterling and the social designer cum researcher Nynke Tromp agree on without any reservation: the recently developed field of social design still lacks is a clear perception of just what the designer’s unique contribution should be.update
UM5 - 05 juni 2014
Facing Papanek
The program of the kick-off event of the 5th edition of Utrecht Manifest in December 2013 may have been a bit too dense, Rosa te Velde writes in her impression of the afternoon. On the other hand, the event made a welcome exception to the rule that social design may exclusively be discussed among designers.